|
|
 Stanje posjeda u Zeti, do 1421. godine
- 1421.
  smrt Balše III Balšića, gospodara Zete. Preminuo je u Beogradu, na dvoru svog ujaka, despota Srbije Stefana Lazarevića.
 
Vučja glava na novcu Balše III
 
Manastir Moračnik Balše III
Smrću Balše III ugasila se i loza Đurađa II (tj. njegovog oca, Stracimira Balšića). Dva druga sina Đurađa II: Jovan i Gojko (ili Bojko) umrla su u ranoj mladosti (nisu pominjani ni u testamentu Jelene Balšić).
Balša II takođe nije imao nasljednike.
Potomci su ostali samo iza Đurađa I Balšića odnosno njegovih sinova: Konstantina Balšića (supruga: Jelena Topija) i njegovog polu-brata Đurađa Balšića. To potvrđuje i ranije dato obećanje Mlečana, još 1401. godine: da će Konstantinu dati građanstvo (ipsi sum filiis). Prema mletačkim ispravama i Konstantinov brat Đurađ je imao bar jednog sina, kojem je (navodi se kao Đorđe Đorđević) dato građanstvo u Veneciji (kao i njegovim nasljednicima).
Za kasniji nadgrobni spomenik porodice Balšić, u Ulcinju, iz 1563. godine - smatra se da je podignut od strane potomaka Konstantina Balšića ili njegovog polu-brata Đurađa, tim prije što na istom nije bio uklesan grb Balšića sa vučjom glavom - već dvoglavi orao (koji grb je koristio Konstantin još od 1395. godine, a moguće i ranije). Na ploči je upisano i ime Đurađ ("Ovdje leži Đurađ Balšić i njegovi nasljednici") ali to se ne odnosi na Đurađa II Stracimira Balšića (kako se pogrešno smatra) već na Konstantinovog brata - Đurađa. Ovaj nadgrobni spomenik je polomljen 1917. godine.
- 1421.
 pad  Drivasta, Bara i Ulcinja pod Mlečane, nakon smrti Balše III.
- 1421. Stefan Lazarević sa vojskom dolazi u Zetu. Predstavljajući se kao nasljednik zetskog prijestola, uz svoju sestru Jelenu, od Mlečana traži da mu se predaju sva mjesta koja su pripadala Balši III, a koja su zauzeli posle njegove smrti. Zauzima Drivast, a potom Bar (novembra 1421).
- 1421. Prva buna u mletačkom Grblju, protiv kotorske vlasti (koja je po odluci gradskog Vijeća, polovinu obradive zemlje dala kotorskoj vlasteli, a drugu polovinu dobrostojecim građanima). Seljaci u Grblju su postali posadnici (kmetovi) Kotorana. U pobuni su im se pridružili seljaci iz Luštice.
- 1421. Bosnom po drugi put vlada kralj Stefan Tvrtko II Kotromanić, do 1443. godine.
- 1421 (nakon) podizanje tvrđave u Gornjoj Zeti (na granici Svetomiholjske metohije i Grblja) od strane Đuraša Đuraševića (Crnojevića). Nosila je ime po njegovom sinu, Stefanici. U izvorima se pominju dva imena utvrđenja: Stefanica (Stipanica) od 1424/25. i Đurđevac (1426). Vjerovatno da je tvrđava Stefanica (kao mjesto boravka Crnojevića) bila na mjestu kasnijeg manastira Stanjevići (postoji izvor pitke vode) a tvrđava Đurđevac (po Đuraševom imenu) na teško pristupačnom brdu iznad (na 842 m nadmorske visine).
- 1421. Zeta ulazi u sastav Srpske despotovine. Stefan Lazarević (despot Srbije) ujak i naslednik Balše III u Zeti, nastavlja Drugi skadarski rat, u Donjoj Zeti i sjevernoj Albaniji.Od tada se naziva i potpisuje kao "gospodin Srbije i Zetskog primorja".
Nastavak Drugog skadarskog rata
sa Mlečanima, 1421. godine - od strane Srpske despotovine:
1. snage despota Stefana Lazarevića i
2. mletačke snege.
- 1421. Srpska despotovina
 osvaja od Mlečana: Drivast, Bar, Svetomiholjsku prevlaku i Grbalj.
- 1421. (posle) Zakon o devširmi (danak u krvi, kao način popunjavanja osmanske vojske) sultana Murata II.
- 1421. (posle) pretpostavlja se, u sljedeća dva vijeka: došlo je do povećanja nivoa Skadarskog jezera, plavljenja dijela obradivog zemljišta, sela (posebno na zapadnoj strani jezera) kao i stvaranja malih ostrva, od nekadašnjih humova (gorica).
Nadgobni spomenik (Glisnica) iz okoline Pljevalja.
- 1422. Karavansko svratište i gostionica (Pavla Martinovića, trgovca iz Dubrovnika i njegovih ortaka: "in hospicio Pauli Martinovich et sociorum in loco dicto Brisnice") pominje se u Breznici (Pljevlja) u vezi sa pljačkom (vrijeme procvata karavanske trgovine u Polimlju, dvadesetih i tridesetih godina XV vijeka).
- 1423. Nikola (Nikša) Arhilupis, iz Kotora, porijeklom Grk, kancelar je srpskih despota do 1440.godine. U Smederevu je posjedovao veliku biblioteku i stekao ugled i bogatstvo. Umro je 1445. godine, a testament mu je sačuvan u dubrovačkom arhivu.
- 1423. Petar II, nadbiskup barski, do 1448.
- 1423. (4. april) zbog opasnosti od Turaka, Paštrovići pregovaraju sa Franciskom Bembom, zapovjednikom mletčke flote. Nastoje postati ugovorni podanici Mletačke republike, uz određena prava i obaveze. U neratifikovanom ugovoru sa Bembom, obaveza Paštrovića je bila da kao podanici ratuju za Mletačku republiku (od Kotora do Skadra). Međutim, ovaj ugovor nije bio potvrđen od strane mletačkog dužda (tek 1426. godine, kada Paštrovići prestaju biti dio Srpske despotovine).
 
Francesco Foscari, mletački dužd
(Lazzaro Bastiani [Public domain],
via Wikimedia Commons
-
1423 (15. april) na položaj stupa mletački dužd Frančesko Foskari (Francesco Foscari). Godine 1426. potvrdiće ugovor sa Paštrovićima, iz 1423. godine, kojim ovi prilaze Mletačkoj republici, kao i Ugovor u Vučitrnu , a kasnije i Smederevski sporazum sa Srpskom despotovinom. U njegovo su vrijeme desilo se više buna u Grblju, Mlečani su 1443. godine od bosanskog velikog vojvode S.V. Kosače, preoteli grad Bar (držeći ga do 1571. godine) a Crnojevići zavladali Zetom (1451). Abdicirće pod pritiskom Savjeta desetorice, 1457. godine.
Potpis despota Stefana Lazarevića.
Jedan od prikaza grba despota Stefana Lazarevića
By WikiNameBaks (talk · contribs) [CC BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], via Wikimedia Commons
- 1423. Skadarski mir, izmedju despotovine Srbije i Mletačke republike. Djuradj Branković je od despota Stefana Lazarevića imenovan za glavnog pregovarača sa Mletačkom republikom (oko granica u Zeti).
- Mlečanima ostaju:
Skadar, Ulcinj i Kotor ;
- Despotovini se predaje:
Budva i solane u Grblju.
Đurađ Branković se sporazumio o vraćanju Budve i Paštrovića Zeti (u okviru Srpske despotovine) i potvrdio despotovu vlast nad Barom i Drivastom (sporazum potpisan tek 1426).
Stanje nakon Skadarskog mira (1423)
sa mjestima u Zeti koja su pripala Veneciji (2),
i Srpskoj despotovini Stefana Lazarevića (1)
- 1423 - 1427/28. period je kada je, pretpostavlja se, mogao biti rođen Ivan (Stefanice) Crnojević.
- 1423.
 Kukanj (tvrdjava, deset km zapadno od Pljevalja, na rijeci Ćehotini) kao mjesto izdavanja jedne potvrde Dubrovčanima, od strane velikog vojvode Sandelja Hranića Kosace (1392-1435) .
Tvrdjava je bila poznata kao ljetna rezidencija bosanskih vojvoda Kosaca. Kukanj u župi Breznici se pominje i u povelji aragonsko-napuljskog kralja, Alfonsa V (1442-1458) kao "Cochangu in Brisiniza castello con lo contato"; u poveljama izdatim od strane Fridriha III (1452-1493) pominje se kao "castrum Gukani" (1448)
i "civitate Eushane cum castris et pertinentis suis" (1454).
-
1423. prema jednom zapisu na ikoni (rađena od strane jeromonaha Nikodima) pominje se Manastir Reževići.
-
1423. Pljevlja (prvo poznato pominjanje ovog trga pod tim imenom, po nekim mišljenjima - ranijeg trga Breznica). Navode se u ugovoru između poslanika vizantijskog cara (Asan) i Stanoja Stankovića, iz katuna Perunitića - o pratnji izaslanika i njegovih ljudi do velikog bosanskog vojvode Sandalja Hranića (Kosače) "usque ad locum Pleueiane" ("u Pljevljane"). Vojvoda Sandalj je tom prilikom boravio u obližnjoj tvrđavi (svom letnjikovcu)
 Kukanj. Pljevlja se navode i u dokumentima iz 1429. i 1430. godine.
Od ovog prvog pomena, do pada pod tursku vlast (1465) raspolaže se sa malo podataka o trgu Pljevlja. Jedno kratko vrijeme, naporedo su se upotrebljavala imena: Breznica i Pljevlja.
Utvrđenje Stipanica (Stefanica)
vremenskalinija.me/ B.T (CC-BY-SA-4.0)
- 1424. i 1425. Prvi se put u tekstovima pominje ranije sagrađeno utvrđenje Stipanica (Stefanica) kao dvor Đuraševića (Crnojevića), u planinskom masivu iznad Budve.
- 1424. i 1425. godine, Mlečani insistiraju da se utvrđenje Crnojevića zvano Stefanica (Stipanica) uništi, kao i da će Venecija snositi dio troškova, u iznosu od 1000 dukata (pregovori sa Đurađem Brankovićem). Međutim, ova tvrđava(e) nije odmah porušena (u njoj ili njenoj blizini, Stefanica Crnojević je bio nastanjen, a tu mu je, po svemu sudeći, rođen i sin Ivan). Tvrđava će biti porušena tek 1435 (nakon Smederevskog sporazuma Đurađa Brankovića i Mlečana).
Jedan od grbova iz Starog Bara
CC-BY-SA-3.0
- 1424. udaja Jelene Balšić (cerke Balše III) za velikog bosanskog vojvodu Stefana Vukčića Kosacu.
- 1425 (ili krajem 1424) rođena Katarina Vukčić Kosača (1424 - 1478), ćerka Stefana Vukčića Kosače i Jelene Kosače, unuka Balše III Balšića i praunuka kneza Lazara Hrebeljanovića. Zanimljivo je da su oba njena pretka prevodili srpsku vojsku u Kosovskom boju: knez Lazar i veliki vojvoda Vlatko Vuković Kosača (sa bosanskom vojskom). Uz supruga, Stefana Tomaša Ostojića Kotromanića - biće pretposlednja kraljica Bosne od 1446 - 1461. godine.
- 1425. (15. jul) patricijat grada Bara, na vijeću u crkvi sv. Đorđa, odbija zahtjev namjesnika despota Stefana Lazarevića, Masaraka, da se u gradu sprovode despotovi zakoni. Ističući u prvi plan stari Statut grada Bara, odlučili su da se i dalje ravnaju po njemu, kao i ranije.
- 1426. Bombarde ("prašte") zaplijenjene od strane despota Stefana Lazarevića, kod Srebrenice.
- 1426. Paštrovići prestaju biti dio Srpske despotovine : potvrda pristupa Paštrovića Mletačkoj republici (potvrda ugovora Paštrovića i mletačke flote Franciska Bemba, iz 1423) od strane dužda u Veneciji.
- 1426. Ugovor u Vučitrnu, između Srpske despotovine i Mletačke republike:
- Veneciji su pripali: Kotor, Ulcinj, Grbalj, Paštrovići i Skadar (sa okolinom).
- Bar, Budva, Luštica i Drivast su pripali Stefanu Lazareviću.
Posjedi porodice Crnojević su ostali u sastavu Despotovine Srbije.
- 1426.
 prvi pomen Stefanice (ili Stefana) Crnojevića (treći sin Đuraša Đuraševića i praunuk Crnoja Djuraševića). Kasnije ce biti prvi vladar Zete (Crne Gore) iz vlastelinske porodice Crnojevića.
Stanje nakon Ugovora u Vučitrnu (1426)
sa mjestima u Zeti koja su pripala Veneciji (2),
i Srpskoj despotovini Stefana Lazarevića (1)
Đurđevac,
položaj nekadašnje utvrde Crnojevića,
u graničnom području prema Mlečanima,
iznad Budve
- 1426. prvi put se pominje Đurđevac, vjerovatno kao pomoćno utvrđenje Stefanice (Stefana) Crnojevića, u blizini tvrđave Stefanica, u planinskom masivu iznad Budve (kasnijih Gornjih, Donjih Pobora i Stanjevića ). Ovaj prvi pomen je u ugovoru o miru, u Vučitrnu, između Mlečana i Đurađa Brankovića. Bila je privremeno i bezbjednije mjesto za odbranu od utvrđenog dvora Stefanica (međutim u blizini nije imalo izvor pitke vode, kao tvrđava u podnožju). Postoje i mišljenja koja poistovjećuju tvrđavu Stefanica i Đurđevac. Đurđevac је srušen 1435. na zahtjev Mletačke republike (kao granično područje). Unutar utvrđenja, danas postoje ostaci manje crkve, posvećene sv. Đurđu (podignuta 1425-1426).
- 1426 (ili 1425) sagrađena crkvica Sv. Đurđa (Sv. Georgija) u sklopu utvrđenja (Gornja Zeta) iznad kasnijeg manastira Stanjevići.
 ![]()
Vazalni grb Stefana Lazarevica
By WikiNameBaks (Own work) [CC-BY-SA-4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], via Wikimedia Commons
- 1427. preseljenje Jelene Balšić Hranić u Dubrovnik, gdje je živjela do 1440. godine, kada prelazi u Zetu (ostrvo Baška gorica, na Skadarskom jezeru, gdje ce živjeti kao monahinja).
- 1427. smrt despota Srbije, Stefana Lazarevića (19. Jula).
- 1427. Natpis na spomeniku (mjestu smrti) despota Stefana Lazarevića sadrži da je on bio: "Gospodin vsem Srbljem i Podunaviju i Posaviju i česti Ugrske zemlje i bosanske i ješte že i Pomorju zetskomu".
Despot Đurađ Branković
[Public domain], via Wikimedia Commons
- 1427. Đurađ Branković , despot Srbije, vladao je od 1427-1456. godine.
- 1427 - 1452. vojvoda Altoman upravlja Zetom iz
Bara (od 1427 do 1437) u ime despota Đurađa Brankovića. Stolovao je i u
Drivastu (u vrijeme prodora bosanskog vojvode S.V.Kosače) a zatim u
Podgorici (od 1445 - 1452. godine). Kotorani mu se 1436. obraćaju kao: "magnifico viro domino Altomano vaivoda in Genta pro illustrissimo domino despoto Rassie". Kasnije, 1454. godine, od strane Kotorana je okarakterisan kao "vrlo lukav vojvoda sa velikim iskustvom u zetskim prilikama".
"Targa",
metalni konjički štit
By Joanbanjo (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
Šlem (XV vijek)
By Viollet-le-Duc [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1429. Gimnazija u
Kotoru. Gramatikalna škola u Kotoru, osnovana početkom XIV vijeka, dobija 1429. godine status gimnazije.
- 1429. Poslednji Balšić, Stefan (Stefan de Marmonte, kako su ga zvali Dubrovčani) sin pogubljenog Konstantina Balšića i brat od strica Balše III, bezuspješno pokušava da povrati posjede Balšića. Prilazi Mlečanima i kao plaćenik ratuje u Lombardiji i Furlaniji.
"Smederevski" stražarski šlem (XV vijek)
- 1430. završeno zidanje Smedereva.
- 1430. prvi pomen Bjelica (de Zenta Bielize). Kasnije, u turskom defteru (iz 1521) su selo, sa 80 kuća i 4 zaseoka.
- 1430. Knjiga dužnika dubrovačkog trgovca Mihaila Lukarevića, koji je boravio u Novom Brdu.
- 1430 - 1440. Podaci o doseljenju Heraka (rodonacelnika Herakovića) na katun Njeguše.
Breznica i Crna Stena
(župe u Velikom vojvodstvu Kosača)
By Bratislav (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1430. Pljevlja, kao ustaljen naziv za trg (umjesto naziva Breznica, koja se te godine poslednji put pominje u dokumentima). Još krajem XIV i početkom XV vijeka, za trg Breznicu se postepeno koristio i naziv Pljevlja (u dubrovačkim dokumentima, kao Breznica: 1423 i 1426. a kao Pljevlja: 1423 i 1429 ).
- 1431. pominjanje karantina u Kotoru . Od 1434. biraju se tri plemića za sanitetski nadzor u gradu.
Oklop i oružje iz XV vijeka
(Srpska despotovina)
By Miroslav Cika (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
- 1431. spomen Crkve Sv. Trojstva, u Škaljarima.
- 1431. pominju se prvi put u kotorskim izvorima Plješivci, a u mletačkim 1445. kao Pješivci (među katunima koji su privremeno primili mletačku vlast).
- 1431. Spor između Budve i Kotora, u vezi sa trgovinom solju. (Altoman, vojvoda Đurađa Brankovića, koji je stolovao u Baru - u dokumentima vezanim za ovaj slučaj, pominje se kao: dominus Altomanus, vaivoda domini despoti, dominus Altomanus vaivoda in Albania pro domino despoto).
- 1431. prvi pomen Cuca (Zuce) u kotorskim spisima. Nakon pada Velikog herceštva (Hercegovine) Kosača (1465) i Zete (1496) pod osmansku vlast - počinje masovnije naseljavanje katuna Cuca - najprije iz Hercegovačkog sandžaka, pa iz Kuča (Skadarska oblast - Skenderija) i drugih krajeva (Kao selo su uvedeni u turskim defterima iz 1521. i 1523. godine, a 1614. po podacima Marijana Bolice imaju 175 domova).
Kasnije su drugo po veličini starocrnogorsko pleme (u XVI vijeku poslije Njeguša, a kasnije nakon Ozrinića).
- 1432 (4. aprila) vojvoda Zete, Altoman, kao najvažniji despotov službenik u oblasti - "opštini" Budva izdaje povelju, po milosti Đurađa Brankovića.
- 1432. Stefan Vukčić Kosača, nakon smrti svog oca Vukca Hranića Kosače, upravlja naslieđenim zemljama.
- 1432. (jun) Druga buna u
Grblju, protiv kotorske vlasti, zbog otimanja zemljišta i povećavanja nameta. Mlečani nijesu uspjeli u posredovanju (njihove savjete Kotorani nijesu usvojili).
1433. godine (po izvoru iz Dubrovnika) nekada razvijeno rudarsko naselje Brskovo - napušteno je mjesto
[Public domain], via Wikimedia Commons
- 1433. Brskovo, kao napušteno mjesto (kako ga u jednom istorijskom dokumentu tretiraju Dubrovčani).
- 1433. Nova pobuna u Grblju, protiv vlasti u Kotoru. Pod uticajem srpskog despota Đurađa Brankovića, Grbljani su bili primorani na popuštanje.
- 1433. U rješavanju spornih pitanja između Kotora i Despotovine Srbije, pominju se kao despotovi opunomoćenici: vojvoda Altoman ("spectabiles ac generosi viri dominus vaivoda Altomanus in Zenta pro eodem illustri domino despoto") vlastelin iz Srbije, Nikola Vitomirović ("dominus Nicolaus Vitomir") kao i
kotoranin Nikola de Arhilupis, kancelar na despotovom dvoru. U Kotoru su iste godine potpisali ugovor sa gradskim knezom: vraćanje Despotovini
Svetomiholjske eparhije i dijela Paštrovića, dok bi srpske snage, za uzvrat, učestvovale u smirivanju situacije u Grblju.
- 1435 (15. marta) smrt velikog bosanskog vojvode Sandalja Hranića Kosače. Saahranjen je u crkvi Sv. Stefana u Šćepan Polju. Nije ostavio naslednika, pa ga je naslijedio bratanić Stefan.
Grb Kosača, u Dubrovniku
{{JD-nepodliježe zaštiti}}http: //upload.wikimedia.org/wikipedia/bs/f/f6/Grb_Kosaca.JPG
- 1435. Stefan Vukčić Kosača, kao nasljednik Sandalja Hranića. Vojvodstvo Stefana Vukčića Kosače se u toku njegove vladavine pominjalo kao : "Veliko vojvodstvo", "Veliko Vojvodstvo od Svetoga Save", "Vojvodstvo Savino", "Vojvodstvo Savina" ( do danas se naselje u Herceg Novom naziva Savina) .U sjevernom djelu oblasti kojom je vladao veliki vojvoda Stefan Vukčić Kosača nalazio se manastir Mileševa. Kao oblasnog vladara to ga je upućivalo da vodi racuna o kultu svetoga Save (tim prije što je svetitelj počivao u manastiru, na njegovoj teritoriji). Zato mu je vojvodstvo nosilo ime svetitelja, a on se nazivao hercegom od svetoga Save, potpisujući se i kao "cuvar groba svetog Save".
Stećak Petka kristijanina
pod Soko gradom u Pivi
(1435 - 1448)
-
1435 (10. oktobra) najstariji poznati veliki vojvodski pečat Stefana Vukčića Kosače (povelja Dubrovniku). Korišćen je i na priznanicama iz 1443. i 1445. godine. Poznata su i dva manja njegova pečata, srednji (sačuvan na devet isprava: 1450 - 1466) veliki herceški pečat (sa grbom) i mali herceški pečati.
- 1435. pominju se Negusi (Njeguši) u mletačkim izvorima, kao podanici vlastelinske porodice Đuraševića (potomaka Đuraša Ilića) iz Gornje Zete, kasnijih Crnojevića - na koje se žali zetski vojvoda Altoman, namjesnik Đurađa Brankovića (zbog njihovih upada i prisvajanja zemljišta kotorske opštine). Ovaj katun se pominje i u jednom kotorskom dokumentu iz 1437. godine.
- 1435. (18. oktobra) poslednji put se od strane Mlečana pominje vlastelin iz Gornje Zete, Đuraš Đurašević, ovoga puta kao Crnojević. Bio je otac Stefanice Đuraševića (Crnojevića).
- 1435. Smederevski sporazum , o novoj granici Srpske despotovine i Mlečana, u primorju Zete.
- 1435. srušena tvrđava Crnojevića - Đurđevac (Stefanica) i kuće oko nje - od strane vladara Despotovine Srbije, Đurađa Brankovića (shodno Smederevskom sporazumu sa Mlečanima) bez mogućnosti obnove objekata. Smatralo se da se utvrđenje nalazi na samoj granici. Pošteđena je crkvica Sv. Đurđa (Sv. Georgija) u utvrđenju, koja je bila cijela do početka XX vijeka (Mladen Crnogorčević: "Crkve i manastiri u općini budvanskoj" - Zadar, 1901. godine). Prvi put je bilo predviđeno da se ova tvrđava sruši još 1426 (Ugovor u Vučitrnu, između Đurađa Brankovića i Mlečana).
- 1435. Prvi pomen Katuna Crne Gore (kasnija oblast Katunske nahije). Ova se oblast naziva "catunos Cernagore" i "catuni Cernaore". U srednjem vijeku je bila periferna oblast i planinski kraj bez većeg značaja, koji su za svoje katune koristili i vlaški stočari. Od prvobitnog imena "Katuni" u osmanskom periodu vlasti je stvoren naziv Katunska nahija (kao nahija, prvi se put pominje 1656). Stariji doseljenici u Katune (kraj XV vijeka) su pretežno iz srednjovjekovne države Zete. Gotovo polovina mlađih doseljenika (XVI i XVII vijek) je iz Hercegovine i Bosne, zatim iz Brda, Raške i drugih krajeva. Kasnije ce zbir bratstava formirati pojedina plemena u Katunskoj nahiji (za razliku od brdskih plemena, koja vode porijeklo od jednog rodonačelnika). Početkom XVII vijeka, u spisu Marjana Bolice, po tadašnjoj osmanskoj evidenciji, Katuni (Katunska nahija) su obuhvatali: Njeguše, Cetinje, Ćekliće, Bjelice, Cuce, Ozriniće, Bjeloše, Braiće, Pobore i Maine. Plemenski sastav ove nahije se kasnije mijenjao, pa Braići, Pobori i Maine u nju više ne spadaju, od 1718. godine (u sastavu su Mletačke republike). Tokom XVIII vijeka, Katunskoj nahiji su se priključili : Zagarač, Komani i Pješivci.
- 1435. prvi pomen sela Bokova i Kosijera, u mletačkom dokumentu .
- 1437. vojvoda Altoman (u pismu pape Evgenija IV) pominje se sa titulama "vicedominus" (kao najvažnija ličnost, nakon despota Đurađa Brankovića, u krajevima Zete i Albanije) i "capitaneus" (oblasni vojvoda). Kao "capitaneus" Mlečani su nazivali turske sandžak-begove, a kasnije i oblasne gospodare Crnojeviće.
Povelja despota Đurađa Brankovića, iz 1430. godine
[Public domain], via Wikimedia Commons
- 1437. (krajem) napadi turskog sultana Murata na Ugarsku i Srbiju. Despotovu Zetu Osmanlije nijesu direktno napadale, već su to prepustile svom vazalu, bosanskom hercegu Stefanu Vukčiću Kosači (njegov upad u Zetu, 1441-1444. godine).
- 1438 (jesen) Kao najvažniji saradnik, po nalogu Đurađa Brankovića, vojvoda Altoman je povučen iz Zete u Srbiju, usled sve češćih turskih upada.
- 1439. Altoman, vojvoda, ponovo postavljen za namjesnika Đurađa Brankovića u Zeti, sa sjedištem u Baru.
Zetski vojvoda Altoman nije imao direktnu vlast nad vlastelinskom porodicom Crnojević, koja je, sa širokim ovlašćenjima, bila odgovorna samo srpskom despotu.
- 1439. (19. avgust)
 pad Smedereva pod osmansku vlast, poslije tromjesečne opsade.
- 1439. pad veceg dijela Srpske despotovine pod osmansku vlast (osim Zete i Novog Brda).
- 1439. poslije prvog pada Despotovine počinje značajan uspon Crnojevića: Stefan (Stefanica) uz pomoć velikog bosanskog vojvode Stefana Vukčića (Kosače) zagospodario je dijelom Gornje Zete.
- 1440. povlačenje srpskog despota Đurađa Brankovića u Zetu (Bar) a zatim u Mletke. Đurađ Branković predlaže mletačkom Senatu da mu ustupi Ulcinj.Jula iste godine se iz Italije preko Dubrovnika vraća u grad Bar, gdje će boraviti devet mjeseci.
Stećak
By Martin Brož (Martin Brož's camera) [CC-BY-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1440. pomen "Cetine" kao predjela (Cetinjsko polje sa istoimenom rječicom i selima) u kotorskim izvorima. Isti naziv je prisutan: 1444 i 1475. godine. Kasnije (od sredine XVI vijeka) obično se upotrebljavao naziv Cetinje.
- 1440. pominje se katolička Crkva Sv. Ivana Krstitelja, na brijegu Sveti Ivan (Sanđovani) u Kotoru, a služila je za potrebe mletačke vojske koja je čuvala gradske zidine. Srušena je sredinom XIX vijeka.
- 1441. (27. jun) Pad Novog Brda pod osmansku vlast. Đurađu Brankoviću ostaje samo Zeta.
Tvrđava Koznik
Autor:Shoznich (GNU 1.2 - CC BY-SA 3.0 RS)sr.wikipedia.org/wiki - http://upload.wikimedia.org/ wikipedia/sr/9/92/Kastrum_Koznik.jpeg
- 1441. (6. maja) Koznik (Cosnich) tvrdjava (jugoistocno od Pljevalja, pored srednjovjekovnog rudnika gvožđa) pominje se u Velikom vojvodstvu Kosača kao "Castrum Koznik " (Dubrovacki arhiv) a 1448. u povelji Fridriha III - hercegu Stefanu Vukčiću Kosači (1435-1466). U podgradju (selo Kozica i 1,5 km dalje, u Kotlini) otkriveni su na groblju (tzv. "grčko groblje") brojini rimski (iliro-rimski) spomenici. Stari rimski put (tzv. zimska ruta, zbog nemogućnosti prelaska preko Jabuke, data popisom na Pojtigerovoj tabli) širok 3,5 m, vodio je pored ove utvrde do rimskog naselja Kolovrat ( kod Prijepolja) a korišćen je i u srednjem vijeku.
- 1441/42. sagradjena
 Bogorodičina crkva na ostrvu Beška (Beška gorica) na Skadarskom jezeru, od strane Jelene Balšić Hranić.
 
Iz manastira Beška
Detalji crkve Presvete Bogorodice (1441 - 1442)
na ostrvu Beška . Veća crkva pored nje je sv. Đorđa (1380 - 1400).
- 1441. pominjanje tvrđave i podgrađa Ostrog kao posjeda velikog vojvode Stefana Vukčića Kosače. Ova se tvrđava pominje još i 1444 (povelja kralja Alfonsa V) potom 1448. i 1454. godine.
Vazalni grb Đurađa Brankovića
By WikiNameBaks (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
 ![]()
Vazalni grb Đurađa Brankovića
By WikiNameBaks (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1441. (12. aprila) povelje despota Đurađa Brankovića gradu Budvi (prije napuštanja Zete i sklanjanja od Osmanlija u Dubrovnik i Ugarsku). Iz Dubrovnika, despot prelazi u Ugarsku.
- 1441. (16. april) sinove Đurađa Brankovića, Grgura i Stefana hvataju i osljepljuju Turci. Despot Đurađ će u Dubrovniku, 8. maja, saznati za osljepljenje svojih sinova.
- 1441. (1. avgusta) predaja Budve despota Đurađa Brankovića u ruke Mlečana. Njima je predato i paštrovsko utvrdjenje, Lastva. Takođe i Bogdašići, Lješevići, Luštica i sve zemlje Svetomiholjske eparhije. Mlečanima prilaze ratničke družine Mrkojevića i Gradojevića (izmedju Bara i Ulcinja).
- 1441. despot Đurađ Branković (kao i mnoga vlastela i trgovci) ostavlja na čuvanje u Dubrovniku milion turskih aspra u težini 3533 litre, 2 unce i 3 aksadje. (U XIV vijeku, u jedan dukat su išle 32 osmanske aspre, a u XV vijeku 40-45. Jedan dubrovački groš vrijedio je tursku aspru.
- 1441. konačno se ustalilo prezime Crnojević, obzirom da su se ranije pojedinci iz ove porodice predstavljali i kao Đuraševići. Prezime Crnojević se u izvorima prvi put pominje 11. oktobra 1331. godine, pred notarom (najstarija kotorska notarska knjiga) u izjavi dva Dubrovčanina: "ab illis de Cernoe nomine Calogureg et a suo catone". Sledeći se 1351. godine pominju Mihailo i Radoslav Crnojević, u službi cara Dušana (utvrđivanje kotorskih granica). Vjeruje se da je Radič Crnojević potiče od jednog od dvojice navedenih.
- 1441. Ivan Crnojević, sin zetskog vlastelina Stefanice Crnojevića, uzet kao taoc, boraviće na dvoru bosanskog vojvode (hercega) Stefana Vukčića Kosače. U Velikom vojvodstvu (Herceštvu) ce ostati više od deset godina.
- 1441. (početak septembra do kraja novembra) Bosanski veliki vojvoda i herceg, Stefan Vukčić Kosača - kao turski vazal, uz iznuđenu podršku Stefanice Crnojevića, prodire u Zetu (kao dio Srpske despotovine) namjeravajuci je prisajediniti svom Velikom vojvodstvu.
 Upad Velikog vojvodstva Kosača
u Zetu (Despotovina Srbija)
 Posjedi: 1. osvojeni od strane Stefana V. Kosače;
2. Srpske despotovine; 3. Mlečana;
4. Dubrovačke republike
 Ulica u Starom Baru
By Dudva (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1441. Pod vlast Kosača u Gornjoj Zeti padaju: trg Podgorica, Medun i Soko (štitarski) kao i za kratko vrijeme, Bar u Donjoj Zeti (20. septembra). Raznim poklonima i ustupcima , bosanski vojvoda je nastojao na svojoj strani zadržati zetsku vlastelu (Vukca Nikolića, Nikolu Lješevića, Kalodjurdja Djuraševića, Hota Junka) kao i najznačajnije katunske ratničke družine (Bjelopavliće, Mataguže i dr.).
- 1441. spomen Crkve Sv. Marije, u Škaljarima.
- 1442. "Gorički zbornik" Nikona Jerusalimca. Sastavljen za Jelenu Balšić-Hranić, u periodu od 1441-1442.godine.
- 1442. Bar po drugi put, do 1443. pada u ruke velikog bosanskog vojvode Stefana Vukčića Kosače.
_Stefano_near_B^uacute,dua_Dalmatia_Austro-Hungary.png ) _Stefano_near_B^uacute,dua_Dalmatia_Austro-Hungary - veca.png)
Utvrđeni Sveti Stefan
(fotografija iz austro-ugarskog vremena) By Snapshots Of The Past CC-BY-SA-2.0 via Wikimedia Commons
- 1442. Sveti Stefan, tvrđava na istoimenom ostrvu, u Paštrovićima. Prvi se put pominje prilikom sukoba Paštrovića sa bosanskim hercegom Stefanom Vukčićem Kosačom. U njemu su se, prije stalnog naseljavanja stanovništvom, sklanjale porodice iz okolnih paštrovskih sela, pred najezdama Osmanlija i gusara. Dobio je ime po Crkvi Sv. Stefana (arhidjakon Stefan Prvomučenik) sagradjenoj još u vrijeme Nemanjića. Potpuno iseljavanje stanovništva iz grada-tvrdjave Svetog Stefana, izvršeno je 1955. godine.
- 1442. Klobuk, tvrdjava vlastelinske porodice Pavlovića, pada u ruke velikog bosanskog vojvode Stefana Vukčića Kosače.
- 1442. (septembar) opsada grada i bitka za
Bar (u rukama bosanskog vojvode Stefana Vukčića Kosače). Od strane Mlečana (snage skadarskog kneza Franceska Kvirina) grad je držan pod opsadom, a u bitci pod njim, odbijene su pridošle snage bosanskog vojvode. Mlečani ne uspijevaju zauzeti sam grad. Stefan Vukčić Kosača ce prije sklapanja mira pred mletačkim Skadrom, opustošiti njegovu okolinu.
- 1442. (od polovine jula, do kraja godine) veliki vojvoda Stefan Vukčić Kosača od jula napušta Zetu , nakon neuspijelih pregovora sa Mlečanima (zadržavajući do kraja godine samo posade u tvrđavama). Tri brata Stefana Crnojevića staju na stranu Mletačke republike (Kojčin od Venecije dobija zvanje velikog vojvode, sa godišnjom platom od 900 perpera) i nalaze se u sukobu sa Stefanom Crnojevićem. Naime, u strahu za sina Ivana, Stefan Crnojević se nije zamijerao bosanskom velikom vojvodi S.V. Kosači , pa odbija primamljive mletačke ponude.
- 1442. Lampro Junijev Bolica, jedan je od vođa pobune protiv mletačke vlasti u Kotoru. U doba samostalnosti grada, bio je kotorski službeni procijenitelj (1396) nabavljač hrane za grad i auditor (1398).
- 1442. podaci o usavršenom načinu zapinjanja samostrela, mehanizmom "CUM MOLINELLO" i "BALISTAS CUM MOLINELLO" (bez drugog objašnjenja). Dolazi do smanjenja dimenzija samostrela. Poznato je da su u Evropi XV vijeka samostreli poboljšani pomoću "kozje noge" i "vretena i zupcanika" (engleskog i njemačkog).
Otpisanije bogoljubno, Jelene Balšić
[Public domain], via Wikimedia Commons
- 1443.pominje se kao monahinja u Zeti,Jelena Balšić-Hranić, ranija gospodarica Zete i vojvotkinja od Huma (Kraljevina Bosna).
- 1443 (decembar) novi kralj Bosne je Stefan Tomaš (Ostojić) Kotromanić, do 4. jula 1461. godine, kada umire pod nerazjašnjenim okolnostima. Bio je vanbračni sin bosanskog kralja Stefana Ostoje Kotromanića.
- 1443. nakon smrti Tvrtka II Stefan Vukčić Kosača postaje najmoćniji bosanski vojvoda i zauzima neprijateljski stav prema novom kralju Stefanu Tomašu, smatrajući da je Tvrtko II njega odredio za naslednika, suprotno volji i izboru od strane bosanske vlastele (ovaj izbor je obavljen bez učešća Stefana Vukčića). Pet godina kasnije, novi raskid sa kraljem obilježiće uzimanjem titule hercega.
- 1443. obnovljena kovnica novca u Kotoru, pod mletačkom vlašću. Postojala je do 1640. pa ponovo obnovljena, pod Francuzima, 1813. godine (kovao se srebrni "frank").
Slika 1: starija crkva sv. Đorđa (Đurađa Balšića). Slika 2: crkva Presvete
Bogorodice (Jelene Balšić-Hranić) i crkva sv. Đorđa, na ostrvu Beška.
- 1443. zauzimanje samostana Bogorodice Ratačke (na rtu Ratac, izmedju Sutomora i Bara) od strane Mletačke republike.
 Mletački lav na bedemu grada Bara
- 1443.(4. jun) Nova bitka za Bar i predaja grada Mlečanima. Oko 80 ljudi bosanskog vojvode Stefana Vukčića Kosače (pod komandom Marka Borisa) dva dana se uporno suprostavljalo mletačkim napadima (flota i suvozemne snage) i izginulo je dvije trećine boraca. Na kraju su se njih 23 predali u citadeli gradske tvrdjave. Uz mletačke propusnice, pušteni su prema Dubrovniku. Bar će biti pod Mlečanima - do pada pod osmansku vlast, 1571.
Bedemi Starog Bara
- 1444. (avgust) Despotu Đurađu Brankoviću Turci vraćaju na upravu Srpsku despotovinu sa 24 grada. Miri se sa drugim turskim vazalom, vojvodom Stefanom Vukčićem Kosačom i obnavlja svoju vlast u Gornjoj Zeti.
- 1444. Katun Vasojevića, pominje se u Srpskoj despotovini, u oblasti Meduna (stara Gorska župa).
- 1444. pomen Pavla Tuza, iz katuna Tuzi (Gornja Zeta) kao vlastelina Đurašina Crnojevića.
- 1444. (26. marta) pokušaj Stefanice Crnojevića da po sporazumu sa skadarskim knezom Frančeskom Kvirinom pređe pod vlast Mletačke republike.
- 1444. do 1454. godine, Onogošt se (u poznatim poveljama) ne pominje kao grad Stefana Vukčića Kosače već samo tvrđave u njegovoj neposrednoj blizini, pod vlašću ovog bosanskog velikog vojvode. Stoga se pretpostavlja da je u ovim pismenima Onogošt bio naziv za župu.
- 1444. Stabna, tvrdjava u župi Piva,iznad rječice Vrbnice, nedaleko od Soko Grada (pivskog) vjerovatno se pominje pod imenom Novi, kao posjed bosnskog hercega Stefana Vukčića Kosače.
- 1444. Susjed (tvrđava, u narodu poznata kao "Jerinin grad", na istoku kasnije Nikšicke župe) u srednjovjekovnoj župi Onogošt, iznad Gornje Zete, pominje se u latinskoj povelji, kao: "Susit honagust castello con lo contato". Godine 1448. pominje se "castrum Sozet", a 1454. kao "civitate Susied cum castris et pertinentiis".
- 1444. Ostrog, tvrđava (u povelji: "Ostroch, castello con lo contato ali confini de Albania", odnosno "u blizini granice sa Albanijom"). Nalazila se u Gornjoj Zeti. Pominje se "casrum Ostrog" 1446. i "civitate Ostrocz cum castris et prtinentiis suis", 1454. godine. Neki smatraju da je bila na mjestu sadašnjeg manastira Ostrog ili nešto dalje (utvrđenje "Gradac", pored Perućice).
- 1444.
 Soko Grad (štitarski) iznad današnjeg sela Štitara, u Gornjoj Zeti, pominje se od strane kralja Alfonsa (povelja bosanskom hercegu, Stefanu Vukčiću Kosači). Nalazio se na teritoriji vlastelinske porodice Crnojevića. Kao i Medun, vraćen je od strane bosanskog hercega Stefana (nakon njegovog prodora u Gornju Zetu) srpskom despotu, Đurađu Brankoviću. Po odmetanju od Srpske despotovine, mjesto je Stefanice Crnojevića. U narodu se naziva i "Ivan grad" (po predanju koje vezuje njegov nastanak za Ivana Crnojevića).
 Soko -štitarski:1. citadela; 2. i 8. kula; 3. cistijerna;
4. objekti stanovanja; 5. crkva; 6. ulaz; 7. vrtača
- 1444. zbog približavanja Stefanice Crnojevića Mlečanima, vojska despota Đurađa Brankovića ulazi u Medun i Soko (Štitari).
- 1444.
 Risan (Rixano) se pominje u povelji, kao grad velikog vojvode Stefana Vukčića Kosače. Kao njegov grad, Risan se pominje i kasnije, u poveljama iz 1448. i 1454. godine.
- 1445. pomen Očinića u kotorskim pismenima.
Novac Đurađa Brankovića
Via Wikimedia Commons by Dimitrije Davidović's book [Public domain]
- 1445. Vojvoda Altoman, kao despotov namjesnik u Zeti, zamjenjuje Komnina i stoluje u Podgorici.
- 1445 (8. septembra) despotov vojvoda Altoman (sa Vukom i Đurađem Biomužićem i ostalom zetskom vlastelom) odlukom (presudom) utvrđuje granicu između Hota i Mataguža.
- 1446 (25. maja) Katarina Vukčić Kosača, ćerka velikog vojvode Stefana Vukčića i Jelene Kosača (rođ. Balšić) prihvatajući katoličanstvo - stupa u brak sa kraljem Stefanom Tomašem (Ostojićem) Kotromanićem i postaje kraljica Bosne. Sklapa se primirje između bosanskog kralja i velikog vojvode Stefana V. Kosače - koje će trajati dvije godine.
- 1446 (11. i 31. jula)Mrkovići (dvije ratničke družine) dobijaju povlastice od Mletačke Republike, a 23. januara 1449. ustupljeni su im i novi posjedi u predjelu Poprat.
- 1446. Kotorani se žale mletačkom duždu franu Foskariu, da su pravoslavni zauzeli rimokatoličke crkve, te mole da se protjeraju njihovi popovi. Prevjeravanje (u pravoslavlje ) je u tom periodu uzimalo sve više maha.
- 1447. sukob patricija i pučana, u mletačkom Baru.
- 1448. Stefan Crnojević, vojvoda je despota Srbije, Đurađa Brankovića (do 1451. godine, kada je prihvatio vrhovnu vlast Mletačke republike).
- 1448. Andrija II, nadbiskup barski, do 1459.
Mletački sud iz Bara
By Lazar Pejović [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1448. (sredina jula) Bitka za Bar. U junu je vojvoda Altoman na čelu vojske Srpske despotovine, u pohodu na Donju Zetu. U sadejstvu sa snagama despotovog vojvode Stefana Crnojevića , iz Gornje Zete, zauzeti su mletački: Luštica, Bogdašići, Lješevići i solane. Grbalj priznao despotovu vlast. Bezuspješno opsjedan grad Bar (sredinom jula) zajedno sa Paštrovićima i Crnojevićima. Pobjedi Mlečana (mletački zapovjednik, Danilo Đurić, sa Hvara) najviše doprinijela ratnička družina obližnjeg katuna Mrkojevića (Mrkovića).
_1448__godine_svg.png )
Posjedi Mletačke republike u Zeti , 1448.
By Bratislav GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0) via Wikimedia Commons
- 1448. Budoš (kod Nikšića) se pominje kao tvrđava "Castrum Budosh" , a 1454. kao "civitate Budos cum castris et pertinentiis" . Ranije utvrdjenje u Kraljevini Srbiji, propašcu Nikole Altomanovića - ulazi u sastav banovine Bosne (Tvrtka I) 1373. godine. Tvrdjava je poznata i kao "Hercegova gradina" po velikom bosanskom vojvodi i hercegu Stefanu Vukčiću Kosači.
- 1448. Moračka gradina, pominje se kao tvrdjava "Castrum Moratsky", a 1454. kao "civitate Morachii cum castris et pertinentiis suis" . Postojala je u ranoj slovenskoj srednjovjekovnoj župi Morača (po Barskom rodoslovu, u predjelu Podgorja). Od 1373. iz satava srednjovjekovne Srbije tvrdjava je (slomom Nikole Altomanovića) prešla pod vlast banovine Bosne - Tvrtka I (kasnije, u dijelu Kraljevine Bosne: Veliko vojvodstvo Kosača).
- 1448. Podgorica (srednjevjekovni trg) pominje se kao sjedište Altomana, vojvode despota Djuradja Brankovića.
- 1448. Već ranije odvojen od centralne bosanske vlasti, Veliki vojvoda Stefan Vukčić Kosača (uz srpskog despota, Đuradja Brankovića) kao vazal se priklanja Osmanlijama u njihovom napadu na Kraljevinu Bosnu.
- 1448 (prva polovina oktobra) veliki vojvoda Stefan Vukčić Kosača počinje se nazivati "hercegom humskim i primorskim". Nije poznato od koga je dobio tu titulu. Najvjerovatnije: želći da uzdigne svoj ugled i status, kao i status svoje države - sam se prozvao hercegom. Postoje i druga mišljenja (da mu je zvanje dodijelio njemački car Fridrih III ...). Ova titula bila je u rangu srpske - velikog vojvode, koju je Stefan već nosio.
- 1449 (proljeće) prvi dokument Stefana Vukčića Kosače u kojem se navodi: "herceg od Svetog Save". Od tada se nazivao „milostiju božiom herceg od Svetoga Save, gospodar humski i primorski, veliki voevoda rusaga bosanskoga, knez drinski i k tomu“. Pošto uz titulu hercega ide i neki epitet, prozvao se "hercegom od Sv. Save", zvanično u manastiru Mileševa. Uzimanjem titule hercega pored tradicionalne titule vojvode, obelježio je - raskid sa kraljem Stefanom Tomašem Kotromanićem i uzdizanje u odnosu na ostalu veliku bosansku vlastelu.
- 1449. pobuna u Grblju, zbog zabrane kotorske vlastele da se mogu saditi vinogradi (posijecani su još 1446) kao i preopterećenosti u proizvodji soli za Mlečane. Pridružili im se seljaci Luštice i Paštrovića, uz podršku Budve i drugih gradova pod vlašcu Mlečana. Pobunu su koordinirali sa akcijama vojske Srpske despotovine, kojoj se pridružio vojvoda Djuradja Brankovića, Stefan Crnojević.
- 1449. osnivanje radionice sukna u Novom, od strane hercega Stefana Vukčića Kosače. Otvaranje radionice pogodilo je Kotor i Dubrovnik, sa kojim će herceg ući u rat 1451. god.
- 1450. Stefanica Crnojević je u predhodnom periodu - braći oduzeo veliki dio posjeda i uklonio ih sa političke pozornice u Zeti (Crnoj Gori).
- 1450. (oko) Petar Crnojević, sin Stefana (Stefanice) Crnojevića i brat Ivana Crnojevića, prihvata islam.
- 1450. (5. novembar) Bihor - prvi pomen tvrdjave i podgradja, u dubrovackom izvještaju (lat. "Bichor"). Nalazila se u srednjovjekovnoj župi Bihor, na brdu Gradina (1050 mnm) iznad rijeke Lima. Podgadje će u tursko vrijeme prerasti u kasabu.
Vlaška crkva, na Cetinju
(izgled nakon obnove iz 1864)
Harald Rossa [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1450. (do 1460) Saborna crkva manastira Zagrađe (hram Sv. Jovana Krstitelja - Crkva pod Sokolom, u Pivi) podignuta od strane hercega Stefana Vukčića Kosače. Crkvu je odredio za svoje grobno mjesto, ali se to nije ostvarilo, zbog najezde Osmanlija.
- 1450. (oko) Vlaška crkva u Cetinju ( po predanju je podignuta od pruća oblijepljenog blatom, od strane stočara Vlaha, na mjestu bogumilskog groblja -stećaka. Pronadjeni su ostaci manje, starije crkve sa kraja XVI ili pocetka XVII vijeka, oslikane freskama). Na mjestu ove starije, podignuta je nova crkva, a prepravljena je 1864. godine (današnji izgled).
Vecina od 150 bogumilskih stećaka je ugradjena u temelje crkve, prilikom njenog obnavljanja (dva još uvijek stoje na ulazu u hram).
|
|
Detalji crkve Jelene Balšić (Presvete Bogorodice, iz 1441/42. godine)
